जलबिद्युतको क्षेत्रमा १०% मात्र महिला

अन्तर्राष्ट्रिय वित्त निगम (आईएफसी)को एक प्रतिवेदनले नेपालका जलविद्युत् आयोजनाहरूमा १० प्रतिशतमात्र महिला रोजगार रहेको देखाएको छ । मंगलबार वेबिनारमार्फत सार्वजनिक प्रतिवेदनले जलविद्युत् आयोजनाहरू निर्माण गर्ने क्रम बढ्दै गए पनि जलविद्युत् आयोजनामा अर्धदक्ष र दक्ष दुवैमा अत्यन्तै कम रहेको उल्लेख गर्दै १० प्रतिशत मात्र रहेको देखाएको हो ।
अष्ट्रेलिया, जापान र नर्वे सरकारको साझेदारीमा आईएफसीले २० जलविद्युत् कम्पनीहरूलाई छनोट गरी नेपालमा जलविद्युत् क्षेत्रमा लैंगिक विविधता र समानताका लागि व्यावसायिक घटनाको विषयमा सो प्रतिवेदनमा विश्लेषण गरेको छ । आईएफसी नेपाल, बंगलादेश र भुटानकी देशीय प्रबन्धक वेन्डी वेर्नरले नेपालको जनसंख्यामध्ये आधाभन्दा बढी महिला भए पनि नेपालको जलविद्युत् क्षेत्रमा १० प्रतिशत महिला मात्र रोजगारमा रहेको बताइन् । कार्यक्रममा स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकहरूको संस्था इप्पानका उपाध्यक्ष आशिष गर्गले प्रतिवेदनले जलविद्युत् क्षेत्रमा महिलाको सहभागिता र सक्रियता बढाउनुपर्ने देखिएको बताउँदै जलविद्युत् प्रवद्र्धक कम्पनीहरूमा महिलाको सहभागिता अनिवार्य गर्नुपर्ने देखिएको बताए !

प्रतिवेदनअनुसार २० जलविद्युत् कम्पनीमा १ हजार ५ सय ३५ ले रोजगारी पाएकोमा त्यसमध्ये १ सय ५५ अर्थात १० प्रतिशतमात्र महिला छन् । ति कम्पनीको कार्यकारी पदमा १ सय ५५ जना रहेकोमा १३ मात्र अर्थात ८ प्रतिशत मात्र महिला छन् । प्रतिवेदन अनुसार, ६ सय २५ प्राविधिक पद रहेकोमा ५ प्रतिशत अर्थात ३५ जना महिला तथा १ सय ३२ बोर्ड सदस्यमध्ये ९ प्रतिशत अर्थात १२ जना मात्र महिला छन् । प्रतिवेदनले प्रशासन र मानव शंसोधनतर्फ भने २२ प्रतिशत, वित्तिय÷लेखातर्फ २० प्रतिशत महिला रहेको देखाएको छ । प्रतिवेदन अनुसार, २० कम्पनीमध्ये ५ कम्पनीको नेतृत्व महिलाले लिएको तथा वातावरण सामाजिकतर्फ ८ प्रतिशत महिला छन् तर जनसम्पर्कतर्फ भने सबैभन्दा बढी २५ प्रतिशत महिला छन् । २० कम्पनीले जम्मा ४ जनालाई मात्र जनसम्पर्कतर्फ रोजगदारी दिएको छ ।
प्रतिवेदनले कर्पोरेट स्तरमा लैंगिक समानता र समान व्यवहारको नीति अबलम्बन गर्न, लंगिक भेदभाव अन्त्यका लागि जनचेतना जगाउनुपर्ने, नेतृत्व र सञ्चार तालिमको अवसर सिर्जना गर्न, बोर्डको प्रतिनिधित्व विविधीकरण गर्न सुझाव दिएको छ । त्यसैगरी परियोजनामा कर्पोरेट नीति अबलम्बन गर्न, लैंगिक विज्ञ र महिला कर्मचारीलाई फिल्ड व्यवस्था गर्न, सीप विकास तालिम सञ्चालन गर्न तथा समुदायस्तरमा लैंगिक सहभागिता बढाउन विभिन्न औजारहरू प्रयोग गर्न, महिला सहभागिताको व्यसाय प्रवद्र्धन गर्न तथा आवश्यक सीपमूलक तालिम अघि बढाउन सुझाव दिएको छ ।